Սուրբ Կիրակոսի և նրա մոր՝ Հուղիտայի հիշատակության օր
Սուրբ Կիրակոս մանուկ
Նրա մոր՝ Հուղիտայի նահատակությունը տեսանք (գլուխ Դ, թիվ 20), որից ինչպես մարմնով և հոգով է անբաժան նրա հարազատը՝ Կիրակոս Մանուկը, նույնպես նահատակությամբ: Նրա մորը դատող և դատապարտող դատավորը, նրան սիրաշահելու մտադրությամբ փաղաքշում էր Կիրակոսին, սակայն մանուկը շարունակ մոր բառերն էր կրկնում. «Ես քրիստոնյա եմ և Քրիստոսին եմ պաշտում», և ինքն իր հերթին ստիպում էր դատավորին, որ ինքն էլ միանա իր չարչարվող մորը: Այդ ժամանակ դատավորը Կիրակոս Մանուկին դատարանի սանդուղքներից վայր նետեց, որի հետևանքով գլուխը ջախջախվեց և հոգին թևածեց դեպի երկինք, Բեթղեհեմի Անմեղների խմբին խառնվելու համար:
Եկեղեցին Ս. Կիրակոսին պատվել է՝ նրան նվիրելով հատուկ շարական:
Կիրակոս մանկան մայր Հուղիտա
Մի գոնեացի աստվածասեր այրի կին էր, միակ երեք տարեկան Կիրակոս անունով արու զավակով: Երբ իր բնակության շրջանում հալածանքները սաստկացան՝ տեղափոխվեց Տարսոն: Սակայն այստեղ էլ էին տարածվել հալածանքնեը, ուստի ձերբակալվեց, ատյան տարվեց և սոսկալի չարչարանքների ենթարկվեց: Կիրակոս մանուկը, տեսնելով մոր չարչարանքները, ճչում և լաց էր լինում և դատավորի ցուցաբերած փաղաքշանքներին հակառակ, կրկնում էր այն, ինչ նրա մայրն էր ասում. «Ես քրիստոնյա եմ և Տեր Հիսուսին եմ պաշտում»: Ձգտում էր ազատվել և մոր մոտ գնալ: Վերջ ի վերջո ձեռքերով և ոտքերով այնքան հարվածեց ու նեղեց դատավորին, որ վերջիս, բարկացած, սանդուղքներից վայր նետեց նրան և փոքրիկի գլուխը դիպչելով քարերին՝ ջախջախվեց և մահացավ: Հուղիտան Աստծուն փառք տվեց, որ իրենից առաջ իր հոգեհատորն արժանացավ նահատակության պսակին: Ապա քաջարի մորը ենթարկեցին ահավոր չարչարանքների, որոնց տոկաց հիանալի համբերությամբ: Ի վերջո նահատակվեց գլխատումով 305թ.-ին:
«Հայազգի Սուրբեր», Շնորհք արքեպս. Գալուստյան, «ԳԱՆՁԱՍԱՐ» մատենաշար, Երևան1997
Արևելահայերենի փոխադրեց՝ Վաչագան սրկ. Դոխոլյանը
